აქილევსის მყესის გაწყვეტის დროს რეაბილიტაციის ტრენინგის ზოგადი პროცესი, რეაბილიტაციის მთავარი წინაპირობაა: უსაფრთხოება უპირველეს ყოვლისა, რეაბილიტაციის ვარჯიში საკუთარი პროპრიოცეფციის შესაბამისად.
ოპერაციის შემდეგ პირველი ეტაპი
...
დაცვისა და შეხორცების პერიოდი (კვირები 1-6).
ყურადღებას საჭიროებს: 1. მოერიდეთ აქილევსის მყესის პასიურ დაჭიმვას; 2. მუხლის აქტიური მოხრა უნდა მოხდეს 90°-იანი კუთხით, ხოლო კოჭის ზურგის მოხრა უნდა შემოიფარგლოს ნეიტრალური პოზიციით (0°); 3. მოერიდეთ ცხელ კომპრესებს; 4. მოერიდეთ ხანგრძლივად მოდუნებას.
სახსრის ადრეული მობილურობა და დაცული წონის ტარება ყველაზე მნიშვნელოვანია პირველი პოსტოპერაციული პერიოდის განმავლობაში, რადგან წონის ტარება და სახსრის მობილურობა ხელს უწყობს აქილევსის მყესის შეხორცებას და გამაგრებას და შეუძლია თავიდან აიცილოს იმობილიზაციის უარყოფითი ეფექტები (მაგ., კუნთების ატროფია, სახსრების შებოჭილობა, დეგენერაციული ართრიტი, ადჰეზიების წარმოქმნა და ღრმა ცერებრული თრომბი).
პაციენტებს დაევალათ რამდენიმე აქტიური მოქმედების შესრულება.სახსარიდღეში მოძრაობები, მათ შორის კოჭის დორსიფლექსია, პლანტარული მოხრა, ვარუსული და ვალგუსური მოძრაობები. მუხლის 90°-იანი მოხრისას კოჭის აქტიური დორსიფლექსია უნდა შემოიფარგლოს 0°-ით. თავიდან უნდა იქნას აცილებული სახსრის პასიური მოძრაობა და დაჭიმვა, რათა დაიცვათ აქილევსის მყესი ზედმეტი დაჭიმვისგან ან გაწყვეტისგან.
როდესაც პაციენტი იწყებს ნაწილობრივიდან სრულ წონაზე აწევას, ამ დროს შესაძლებელია სტაციონარული ველოსიპედით სიარულის ვარჯიშების დაწყება. პაციენტს უნდა მიეცეს ინსტრუქცია, ველოსიპედით სიარულის დროს წინა ტერფის ნაცვლად ტერფის უკანა მხარე გამოიყენოს. ნაწიბურის მასაჟი და სახსრის მსუბუქი მოძრაობა ხელს უწყობს შეხორცებას და ხელს უშლის სახსრის შეხორცებას და შებოჭილობას.
ცივი თერაპია და დაზიანებული კიდურის აწევა ტკივილისა და შეშუპების კონტროლის საშუალებას იძლევა. პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქცია, რომ დღის განმავლობაში რაც შეიძლება მეტად აწიონ დაზიანებული კიდური და თავი აარიდონ წონის დიდხანს შეკავებას. პაციენტს ასევე შეიძლება ურჩიონ ყინულის პაკეტების რამდენჯერმე დადება 20 წუთის განმავლობაში.
მენჯ-ბარძაყისა და მუხლის პროქსიმალური სახსრის ვარჯიშები უნდა ჩატარდეს პროგრესული წინააღმდეგობის ვარჯიშის რეჟიმის გამოყენებით. პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ წონის შეზღუდვა, შეუძლიათ გამოიყენონ ღია ჯაჭვის ვარჯიშები და იზოტონური ტრენაჟორები.
მკურნალობის ზომები: ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ იღლიის ჯოხის ან ხელჯოხის გამოყენებისას, ფიქსირებული ბორბლიანი ჩექმების ქვეშ ატარეთ პროგრესული სიმძიმის აწევა; კოჭის დორსიფლექსია/პლანტარული ფლექსია/ვარუსული/ვალგუსი; ნაწიბურის მასაჟი; სახსრის მოდუნება; პროქსიმალური კუნთების ძალისმიერი ვარჯიშები; ფიზიოთერაპია; ცივი თერაპია.
0-2 კვირები: მოკლე ფეხის სამაგრიანი იმობილიზაცია, კოჭი ნეიტრალურ მდგომარეობაში; სიმძიმის ნაწილობრივი ტარება ყავარჯნებით, თუ ასატანია; ყინული + ადგილობრივი კომპრესია/პულსური მაგნიტური თერაპია; მუხლის მოხრა და ტერფის დაცვა. აქტიური პლანტარული მოხრა, ვარუსი, ვალგუსი; ოთხთავა კუნთის, დუნდულო-ბარძაყის კუნთის და მენჯ-ბარძაყის კუნთის რეზისტენტობის ვარჯიში.
3 კვირა: მოკლე ფეხების საყრდენი იმობილიზებულია, კოჭი ნეიტრალურ მდგომარეობაშია. პროგრესული ნაწილობრივი სიარული წონის აწევით ყავარჯნებით; აქტიური +- დახმარებით ტერფის პლანტარული მოხრა/ტერფის ვარუსული კუნთი, ტერფის ვალგუსის ვარჯიში (+- ბალანსის დაფის ვარჯიში); აჩქარებს ტერფის მცირე სახსრების მოძრაობებს (ტარზალური, სუბალალარული, წვივისა და წვივის კუნთები) ნეიტრალურ მდგომარეობაში; ეწინააღმდეგება ოთხთავა კუნთის, დუნდულოების და თეძოს კუნთის აბდუქციის ვარჯიშს.
4 კვირა: კოჭის აქტიური დორსიფლექსიის ვარჯიში; წინააღმდეგობის აქტიური პლანტარული ფლექსია, ვარუსი და ევერსია რეზინის ელასტიური თოკებით; ნაწილობრივი სიმძიმის აწევის ვარჯიში - იზოკინეტიკური დაბალი წინააღმდეგობის ვარჯიში (>30 გრადუსი/წმ); მაღალი ჯდომით, დაბალი წინააღმდეგობის ქუსლის რეაბილიტაცია, სარბენ ბილიკზე ვარჯიში.
5 კვირა: მოიხსენით კოჭის სამაგრი და ზოგიერთ პაციენტს შეუძლია დაესწროს ღია ცის ქვეშ ვარჯიშს; ორფეხა წვივის აწევის ვარჯიშს; ნაწილობრივი სიარულის ვარჯიშს - იზოკინეტიკურ ზომიერ წინააღმდეგობის ვარჯიშს (20-30 გრადუსი/წამში); დაბალ სავარძელზე ქუსლის რეაბილიტაციის ვარჯიშს, სარბენ ბილიკზე ცოცვის ვარჯიშს; დრიფტინგის ვარჯიშს (დაცვა გამოჯანმრთელების დროს).
6 კვირა: ყველა პაციენტმა მოიხსნა ბრეკეტები და შეასრულა სიარულის ვარჯიში გარე, ბრტყელ ზედაპირზე; აქილევსის მყესის დაჭიმვის ტრადიციული ვარჯიში მჯდომარე მდგომარეობაში; დაბალი წინააღმდეგობის (პასიური) ბრუნვითი კუნთების ძალის ვარჯიში (ვარუსული წინააღმდეგობა, ვალგუსის წინააღმდეგობა) ორ ჯგუფად; ცალ ფეხზე წონასწორობის ვარჯიში (ჯანსაღი მხარე --- დაზიანებული მხარე თანდათანობით იცვლება); სიარულის და სიარულის ანალიზი.
დაწინაურების კრიტერიუმები: ტკივილი და შეშუპება კონტროლდება; წონის აწევა შესაძლებელია ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ; ტერფის დორსიფლექსია ნეიტრალურ მდგომარეობაშია; ქვედა კიდურების პროქსიმალური კუნთების სიძლიერე აღწევს 5/5 ხარისხს.
ოპერაციის შემდეგ მეორე ეტაპი
...
მეორე ეტაპზე აშკარა ცვლილებები შეინიშნებოდა წონის ტარების ხარისხში, დაზიანებული კიდურის მოძრაობის მოცულობის ზრდასა და კუნთების სიძლიერის მატებაში.
ძირითადი მიზანი: ნორმალური სიარულისა და კიბეებზე ასვლისთვის საკმარისი ფუნქციური მოძრაობის დიაპაზონის აღდგენა. კოჭის დორსიფლექსიის, ვარუსის და ვალგუსის სახსრის სიმტკიცის აღდგენა ნორმალურ მე-5/მე-5 ხარისხამდე. ნორმალური სიარულის რეჟიმის აღდგენა.
მკურნალობის ზომები:
დაცვის ქვეშ, მას შეუძლია გაუძლოს წონის აწევიდან სრულ სავარჯიშო სვლამდე და ტკივილის არარსებობის შემთხვევაში, შეუძლია ყავარჯნების გამოყენება; წყალქვეშა სარბენი ბილიკის სისტემა სავარჯიშო სვლას უზრუნველყოფს; ფეხსაცმელში ჩასმული ქუსლის ბალიში ხელს უწყობს ნორმალური სიარულის აღდგენას; აქტიური ტერფის დორსიფლექსია/პლანტარული ფლექსია/ვარუსი/ვალგუსი; პროპრიოცეპტული ვარჯიში; იზომეტრიული/იზოტონური ძალისმიერი ვარჯიშები: ტერფის ინვერსია/ვალგუსი.
პროპრიოცეფციის, ნეიროკუნთოვანი და ბალანსის აღდგენის ხელშესაწყობად ადრეული ნეირომუსკულური და სახსრის მოძრაობის დიაპაზონის ვარჯიშები. ძალისა და ბალანსის აღდგენისთანავე, ვარჯიშის რეჟიმი ორივე ქვედა კიდურიდან ცალმხრივ ქვედა კიდურებზე გადადის. საჭიროებისამებრ უნდა გაგრძელდეს ნაწიბურების მასაჟი, ფიზიოთერაპია და სახსრების მცირე მობილიზაცია.
7-8 კვირა: პაციენტმა თავდაპირველად უნდა ატაროს სახვევი ყავარჯნების დაცვის ქვეშ, რათა სრულად აიტანოს დაზიანებული კიდურის წონა, შემდეგ კი მოიხსნას ყავარჯნები და ჩაიცვას ფეხსაცმელი წონის სრულად ასატანად. ტერფის სახვევიდან ფეხსაცმელზე გადასვლისას ფეხსაცმელში შეიძლება ქუსლის ბალიშის მოთავსება.
ქუსლის ბალიშის სიმაღლე სახსრის მოძრაობის დიაპაზონის ზრდასთან ერთად უნდა შემცირდეს. როდესაც პაციენტის სიარული ნორმალურად დაუბრუნდება, ქუსლის ბალიშის გამოყენება შეიძლება აღარ მოხდეს.
ნორმალური სიარული აბდუქციის გარეშე სიარულის წინაპირობაა. კოჭის ტუმბოები მოიცავს პლანტარული მოხრას და ზურგის გაშლას. დორსიფლექსია ნიშნავს, რომ თითები რაც შეიძლება ძლიერად არის მოხრილი უკან, ანუ ტერფი იძულებით უკან იხევს სასრული პოზიციისკენ;
ამ ეტაპზე შესაძლებელია მსუბუქი ინვერსიული და ინვერსიული იზომეტრიული კუნთების ძალის ვარჯიშების დაწყება, ხოლო შემდგომ ეტაპზე რეზინის ზოლების გამოყენება ვარჯიშისთვის. კუნთების ძალის გასაძლიერებლად ტერფით მრავალღერძიან მოწყობილობაზე ასოების ფორმის დახატვით. როდესაც მოძრაობის საკმარისი დიაპაზონი მიღწეულია.
შეგიძლიათ დაიწყოთ წვივის ტერფის პლანტარული მოხრის ორი ძირითადი კუნთის ვარჯიში. ტერფის პლანტარული მოხრის წინააღმდეგობის ვარჯიშები მუხლის 90°-მდე მოხრით შეიძლება დაიწყოს ოპერაციიდან 6 კვირის შემდეგ. ტერფის პლანტარული მოხრის წინააღმდეგობის ვარჯიშები მუხლის გაშლილი მდგომარეობაში შეიძლება დაიწყოს მე-8 კვირიდან.
ამ ეტაპზე ტერფის ფლექსიის ვარჯიში ასევე შესაძლებელია მუხლის გაშლილი პედლების მოწყობილობისა და ფეხების მოხრის აპარატის გამოყენებით. ამ დროს, ველოსიპედის ფიქსირებული ვარჯიში უნდა შესრულდეს ტერფის წინა ნაწილით და მისი რაოდენობა თანდათან უნდა გაიზარდოს. სარბენ ბილიკზე უკან სიარული აძლიერებს ტერფის ექსცენტრული მოხრის კონტროლს. ამ პაციენტებისთვის უკან სიარული ხშირად უფრო კომფორტულია, რადგან ეს ამცირებს დამუშავების საჭიროებას. ასევე შესაძლებელია წინ გადადგმული ნაბიჯების ვარჯიშების დანერგვა. საფეხურების სიმაღლე შეიძლება თანდათან გაიზარდოს.
მიკრო-ჩაჯდომები ტერფის დაცვით (აქილევსის მყესი დაჭიმულია ასატანი ტკივილის წინაპირობით); საშუალო წინააღმდეგობის (პასიური) ბრუნვითი კუნთების სამი ჯგუფი (ვარუსული წინააღმდეგობა, ვალგუსის წინააღმდეგობა); ფეხის თითების აწევა (მაღალი წინააღმდეგობის ფეხის კუნთის ვარჯიში); ფეხის თითების აწევა გასწორებული მუხლებით მჯდომარე მდგომარეობაში (მაღალი წინააღმდეგობის კუჭ-ნაწლავის კუნთის ვარჯიში).
ავტონომიური სიარულის ვარჯიშის გასაძლიერებლად სხეულის წონა ბალანსის ზოლზე დადეთ; ფეხზე დგომისას შეასრულეთ წვივის აწევის ვარჯიში + ელექტრომიოგრაფიული სტიმულაცია; სიარულის ხელახალი განათლება სარბენი ბილიკის ქვეშ; რეაბილიტაციის სარბენ ბილიკზე ვარჯიშის შესრულება წინა ტერფით (დაახლოებით 15 წუთი); ბალანსის ვარჯიში (ბალანსის დაფა).
9-12 კვირა: წვივის ტრიცეფსის გაშლის ვარჯიში ფეხზე დგომით; წვივის აწევა წინააღმდეგობის ვარჯიში (ფეხის თითები იატაკს ეხება, საჭიროების შემთხვევაში, შეიძლება დაემატოს კუნთების ელექტრო სტიმულაცია); ტერფის წინა ნაწილის რეაბილიტაცია, გამძლეობის ვარჯიში სარბენ ბილიკზე (დაახლოებით 30 წუთი); ტერფის აწევა, დაშვებისას სიარულის ვარჯიში, თითოეული ნაბიჯი ერთმანეთისგან 30 სანტიმეტრის დაშორებით, კონცენტრული და ექსცენტრული კონტროლით; წინ აღმართზე სიარული, უკუღმა დაღმართზე სიარული; ბატუტზე წონასწორობის ვარჯიში.
რეაბილიტაციის შემდგომი პერიოდი
...
მე-16 კვირა: მოქნილობის ვარჯიში (ტაი ჩი); სირბილის პროგრამის დაწყება; მრავალპუნქტიანი იზომეტრიული ვარჯიში.
6 თვე: ქვედა კიდურების შედარება; იზოკინეტიკური დატვირთვის ტესტი; სიარულის ანალიზის კვლევა; ცალ ფეხზე წვივის აწევა 30 წამის განმავლობაში.
სიჩუანის კალიფორნიის შტატი
WhatsApp/Wechat: +8615682071283
Email: liuyaoyao@medtechcah.com
გამოქვეყნების დრო: 2022 წლის 25 ნოემბერი
