ამბულატორიულ კლინიკაში ყველაზე გავრცელებული ტენოსინოვიტი, ეს სტატია აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოთ!

სტილოიდური სტენოზით გამოწვეული ტენოსინოვიტი ასეპტიკური ანთებაა, რომელიც გამოწვეულია სხივის სტილოიდური მორჩის დორსალურ მაჯის გარსთან გრძელი და მოკლე გამშლელი თითის მყესების ტკივილითა და შეშუპებით. სიმპტომები უარესდება ცერა თითის გაშლისა და კალიმორის გადახრის დროს. დაავადება პირველად შვეიცარიელმა ქირურგმა დე კერვენმა 1895 წელს აღწერა, ამიტომ სხივის სტილოიდური სტენოზით გამოწვეული ტენოსინოვიტი ასევე ცნობილია, როგორც დე კერვენის დაავადება.

დაავადება უფრო ხშირია იმ ადამიანებში, რომლებიც ხშირად ასრულებენ მაჯისა და ხელისგულის თითების მოძრაობებს და ასევე ცნობილია, როგორც „დედის ხელი“ და „სათამაშო თითი“. ინტერნეტის განვითარებასთან ერთად, ამ დაავადებით დაავადებული ადამიანების რიცხვი იზრდება და ახალგაზრდებიც. მაშ, როგორ უნდა მოხდეს ამ დაავადების დიაგნოსტიკა და მკურნალობა? ქვემოთ მოცემულია მოკლე შესავალი სამი ასპექტიდან: ანატომიური სტრუქტურა, კლინიკური დიაგნოზი და მკურნალობის მეთოდები!

I. ანატომია

სხივის ძვლის სტილოიდურ მორჩს აქვს ვიწრო, არაღრმა ღარი, რომელიც დაფარულია დორსალური მაჯის იოგით, რომელიც ქმნის ძვლოვანი ბოჭკოვან გარსს. გრძელი თითის გამწოვი მყესი და მოკლე თითის გამშლელი მყესი გადის ამ გარსში, კუთხით იკეცება და მთავრდება შესაბამისად ცერა თითის პირველი მეტაკარპალური ძვლის ძირში და პროქსიმალური ფალანგის ძირში (სურათი 1). როდესაც მყესი სრიალებს, დიდი ხახუნის ძალა წარმოიქმნება, განსაკუთრებით მაჯის იდაყვის ძვლის გადახრის ან ცერა თითის მოძრაობისას, დაკეცვის კუთხე იზრდება, რაც ზრდის ხახუნს მყესსა და გარსის კედელს შორის. ხანგრძლივი განმეორებითი ქრონიკული სტიმულაციის შემდეგ, სინოვიურ გარსში ვითარდება ანთებითი ცვლილებები, როგორიცაა შეშუპება და ჰიპერპლაზია, რაც იწვევს მყესისა და გარსის კედლის გასქელებას, ადჰეზიას ან შევიწროებას, რაც იწვევს სტენოზი-ტენოსინოვიტის კლინიკურ გამოვლინებებს.

ნახ. 1. რადიუსის სტილოიდური მორჩის ანატომიური დიაგრამა

II. კლინიკური დიაგნოზი

1. სამედიცინო ისტორია უფრო ხშირია საშუალო ასაკის, ხელით მომუშავე პირებში და უფრო ხშირია ქალებში; დაწყება ნელა მიმდინარეობს, მაგრამ სიმპტომები შეიძლება მოულოდნელად გამოვლინდეს.
2. ნიშნები: სხივის ძვლის სტილოიდურ მორჩში ლოკალიზებული ტკივილი, რომელიც შეიძლება გავრცელდეს ხელსა და წინამხარზე, ცერა თითის სისუსტე, ცერა თითის გაშლის შეზღუდვა, სიმპტომების გამწვავება ცერა თითის გაშლისა და მაჯის იდაყვის სახსრის გადახრის დროს; პალპაციით შესასამჩნევი კვანძები შეიძლება შესამჩნევი იყოს სხივის ძვლის სტილოიდურ მორჩზე, რომელიც ძვლოვან ამობურცულობას წააგავს და გამოხატული მტკივნეულობით ხასიათდება.
3.ფინკელშტაინის ტესტი (ანუ, მუშტის იდაყვის ძვლის გადახრის ტესტი) დადებითია (როგორც ნაჩვენებია მე-2 ნახაზზე), ცერა თითი მოხრილია და ხელისგულში დაჭერილია, იდაყვის ძვალი გადახრილია და ტკივილი სხივის ძვლის სტილოიდური მორჩის არეში ძლიერდება.

4. დამხმარე გამოკვლევა: საჭიროების შემთხვევაში, შესაძლებელია რენტგენის ან ფერადი ულტრაბგერითი გამოკვლევის ჩატარება ძვლის ანომალიის ან სინოვიტის დასადასტურებლად. სხივის ძვლის სტილოიდური სტენოზისა და ტენოსინოვიტის მულტიდისციპლინური მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები გაითვალისწინეთ, რომ დიაგნოზის დასმის დროს ოსტეოართრიტის, სხივის ნერვის ზედაპირული ტოტის დარღვევებისა და წინამხრის ჯვარედინი სინდრომის დიფერენცირებისთვის საჭიროა სხვა ფიზიკური გამოკვლევებიც.

III. მკურნალობა

კონსერვატიული თერაპია ადგილობრივი იმობილიზაციის თერაპია: ადრეულ სტადიაზე პაციენტებს შეუძლიათ გამოიყენონ გარე ფიქსაციის ბრეკეტი დაზიანებული კიდურის იმობილიზაციისთვის, რათა შეამცირონ ადგილობრივი აქტივობები და შეამსუბუქონ მყესის ხახუნი მყესის გარსში, მკურნალობის მიზნის მისაღწევად. თუმცა, იმობილიზაციამ შეიძლება არ უზრუნველყოს დაზიანებული კიდურის თავის ადგილზე დარჩენა და ხანგრძლივმა იმობილიზაციამ შეიძლება გამოიწვიოს მოძრაობის ხანგრძლივი შებოჭილობა. მიუხედავად იმისა, რომ იმობილიზაციის დახმარებით ჩატარებული სხვა მკურნალობა ემპირიულად გამოიყენება კლინიკურ პრაქტიკაში, მკურნალობის ეფექტურობა კვლავ საკამათოა.

ადგილობრივი ოკლუზიური თერაპია: კლინიკური მკურნალობის სასურველი კონსერვატიული თერაპიის სახით, ადგილობრივი ოკლუზიური თერაპია გულისხმობს ინტრათეკალურ ინექციას ადგილობრივ ტკივილის ადგილას ადგილობრივი ანთების საწინააღმდეგო მიზნის მისაღწევად. ოკლუზიური თერაპიის დროს შესაძლებელია პრეპარატების შეყვანა მტკივნეულ ადგილას, სახსრის გარსის პარკში, ნერვის ღეროსა და სხვა ნაწილებში, რაც ამცირებს შეშუპებას, ამსუბუქებს ტკივილს და ხსნის სპაზმებს მოკლე დროში და უდიდეს როლს ასრულებს ადგილობრივი დაზიანებების მკურნალობაში. თერაპია ძირითადად მოიცავს ტრიამცინოლონ აცეტონიდს და ლიდოკაინის ჰიდროქლორიდს. ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ნატრიუმის ჰიალურონატის ინექციები. თუმცა, ჰორმონებს შეიძლება ჰქონდეთ გართულებები, როგორიცაა ინექციის შემდგომი ტკივილი, კანის ადგილობრივი პიგმენტაცია, კანქვეშა ქსოვილის ადგილობრივი ატროფია, სხივის ნერვის სიმპტომური დაზიანება და სისხლში გლუკოზის მომატება. ძირითადი უკუჩვენებებია ჰორმონალური ალერგია, ორსული და მეძუძური პაციენტები. ნატრიუმის ჰიალურონატი შეიძლება უფრო უსაფრთხო იყოს და ხელს უშლის მყესის გარშემო ადჰეზიების ნაწიბურების წარმოქმნას და ხელს უწყობს მყესების შეხორცებას. ოკლუზიური თერაპიის კლინიკური ეფექტი აშკარაა, მაგრამ არსებობს კლინიკური ცნობები თითის ნეკროზის შესახებ, რომელიც გამოწვეულია არასწორი ადგილობრივი ინექციით (სურათი 3).

სურ. 3. ნაწილობრივი ოკლუზია იწვევს საჩვენებელი თითების წვერების ნეკროზს: ა. ხელის კანი ლაქებიანია და ბ, გ. საჩვენებელი თითის შუა სეგმენტი შორს არის და თითის წვერები ნეკროზულია.

სხივის ძვლის სტილოიდური სტენოზის ტენოსინოვიტის მკურნალობისას ოკლუზიური თერაპიის უსაფრთხოების ზომები: 1) სწორი პოზიცია და შპრიცი უნდა ამოიღოთ პრეპარატის შეყვანამდე, რათა დარწმუნდეთ, რომ ინექციის ნემსი არ შეაღწევს სისხლძარღვში; 2) დაზიანებული კიდურის სათანადო იმობილიზაცია ნაადრევი დატვირთვის თავიდან ასაცილებლად; 3) ჰორმონალური ოკლუზიური ინექციის შემდეგ ხშირად აღინიშნება სხვადასხვა ხარისხის ტკივილი, შეშუპება და ტკივილის გამწვავებაც კი, რომელიც, როგორც წესი, 2-3 დღეში ქრება. თუ თითის ტკივილი და სიფერმკრთალე გამოვლინდა, სწრაფად უნდა დაინიშნოს სპაზმოლიზური და ანტიკოაგულანტული თერაპია და, თუ შესაძლებელია, ზუსტი დიაგნოზის დასასმელად უნდა ჩატარდეს ანგიოგრაფია, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში, რაც შეიძლება მალე უნდა ჩატარდეს სისხლძარღვთა გამოკვლევა, რათა არ გადაიდოს მდგომარეობა; 4) ჰორმონალური უკუჩვენებები, როგორიცაა ჰიპერტენზია, დიაბეტი, გულის დაავადება და ა.შ., არ უნდა მკურნალობდეს ადგილობრივი ოკლუზიით.

დარტყმითი ტალღა: ეს არის კონსერვატიული, არაინვაზიური მკურნალობა, რომლის უპირატესობაა სხეულის გარეთ ენერგიის გენერირება და შედეგების მიღწევა სხეულის სიღრმეში, მიმდებარე ქსოვილების დაზიანების გარეშე. ის ხელს უწყობს მეტაბოლიზმს, აძლიერებს სისხლისა და ლიმფურ ცირკულაციას, აუმჯობესებს ქსოვილების კვებას, აშორებს დახშულ კაპილარებს და ადჰეზიებს სახსრების რბილი ქსოვილების ადჰეზიებს. თუმცა, ის სხივის ძვლის სტილოიდური სტენოზის, ტენოსინოვიტის, მკურნალობის გვიან სტადიაზე დაიწყო და მისი კვლევითი ანგარიშები შედარებით მწირია, ამიტომ ჯერ კიდევ საჭიროა ფართომასშტაბიანი, რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევები, რათა უზრუნველყოფილ იქნას მეტი მტკიცებულებაზე დაფუძნებული სამედიცინო მტკიცებულება, რათა ხელი შეუწყოს მის გამოყენებას სხივის ძვლის სტილოიდური სტენოზის, ტენოსინოვიტის, მკურნალობაში.

აკუპუნქტურული მკურნალობა: მცირე აკუპუნქტურული მკურნალობა არის დახურული გამოთავისუფლების მეთოდი ქირურგიულ და არაქირურგიულ მკურნალობას შორის, ადგილობრივი დაზიანებების ამოღებისა და აქერცვლის გზით, ადჰეზიები იხსნება, სისხლძარღვთა ნერვული კონის ჩაჭედვა უფრო ეფექტურად იხსნება, ხოლო მიმდებარე ქსოვილებში სისხლის მიმოქცევა უმჯობესდება აკუპუნქტურის კეთილთვისებიანი სტიმულაციის გზით, ანთებითი ექსუდატის შემცირებით და ანთების საწინააღმდეგო და ტკივილგამაყუჩებელი ეფექტის მიღწევით.

ტრადიციული ჩინური მედიცინა: რადიალური სტილოიდური სტენოზის ტენოსინოვიტი სამშობლოს მედიცინაში „დამბლაობის სინდრომის“ კატეგორიას მიეკუთვნება და დაავადება დეფიციტსა და სტანდარტულ მდგომარეობაზეა დაფუძნებული. მაჯის სახსრის ხანგრძლივი აქტივობის, ჭარბი დატვირთვის გამო, რაც ადგილობრივ ცისა და სისხლის დეფიციტს იწვევს, ამას ორიგინალურ დეფიციტს უწოდებენ; ადგილობრივი ცისა და სისხლის დეფიციტის გამო, კუნთები და ვენები კარგავენ საკვებ ნივთიერებებს და სრიალებს, ხოლო ქარის, სიცივისა და ნესტის შეგრძნების გამო, რაც ამძაფრებს ცისა და სისხლის მიმოქცევის ბლოკირებას, შეინიშნება ადგილობრივი შეშუპება, ტკივილი და აქტივობა შეზღუდული, ცისა და სისხლის დაგროვება უფრო სერიოზულია და ადგილობრივი სპაზმი უფრო სერიოზულია, ამიტომ დადგინდა, რომ მოძრავი მაჯის სახსრისა და პირველი მეტაკარფოფალანგიალური სახსრის ტკივილი კლინიკაში ძლიერდება, რაც სტანდარტულია. კლინიკურად დადგინდა, რომ მოქსიბუსციურ თერაპიას, მასაჟის თერაპიას, ტრადიციული ჩინური მედიცინის გარეგან მკურნალობას და აკუპუნქტურულ მკურნალობას გარკვეული კლინიკური ეფექტები აქვს.

ქირურგიული მკურნალობა: სხივის ძვლის სტილოიდური მორჩის სტენოზის ტენოსინოვიტის მკურნალობის ერთ-ერთი მეთოდია სხივის ძვლის დორსალური მაჯის იოგის ქირურგიული განაკვეთი და შეზღუდული ამოკვეთა. ის შესაფერისია სხივის ძვლის სტილოიდური სტენოზის მორეციდივე ტენოსინოვიტის მქონე პაციენტებისთვის, რომელიც არაეფექტურია მრავლობითი ადგილობრივი ოკლუზიებისა და სხვა კონსერვატიული მკურნალობის შემდეგ და სიმპტომები მძიმეა. განსაკუთრებით სტენოზური პროგრესირებული ტენოსინოვიტის მქონე პაციენტებში, ის ამსუბუქებს ძლიერ და რეფრაქტერულ ტკივილს.

პირდაპირი ღია ოპერაცია: ტრადიციული ქირურგიული მეთოდი გულისხმობს მტკივნეულ ადგილას პირდაპირი განაკვეთის გაკეთებას, პირველი დორსალური კუნთის ძგიდის გამოვლენას, გასქელებული მყესის გარსის გაკვეთას და მყესის გარსის მოხსნას ისე, რომ მყესმა თავისუფლად შეძლოს მყესის გარსში სრიალი. პირდაპირი ღია ოპერაცია სწრაფად ხორციელდება, მაგრამ მას თან ახლავს ქირურგიული რისკების სერია, როგორიცაა ინფექცია და ოპერაციის დროს დორსალური საყრდენი ზოლის პირდაპირი მოხსნის გამო, შეიძლება მოხდეს მყესის დისლოკაცია და სხივის ნერვისა და ვენის დაზიანება.

პირველი სეპტოლიზი: ქირურგიული მეთოდით არ ხდება გასქელებული მყესის გარსის მოკვეთა, არამედ მოცილებულია პირველი გამშლელი ძგიდის განგლიური კისტა ან ხდება ძგიდის მოკვეთა გრძელ და მოკლე გამშლელ კუნთებს შორის, რათა გამოთავისუფლდეს პირველი დორსალური გამშლელი ძგიდე. ეს მეთოდი პირდაპირი ღია ოპერაციის მსგავსია, მთავარი განსხვავებით, რომ გამშლელი საყრდენი ზოლის მოჭრის შემდეგ, მყესის გარსი იხსნება და მყესის გარსი იხსნება გასქელებული მყესის გარსის განაკვეთის ნაცვლად. მიუხედავად იმისა, რომ ამ მეთოდს შეიძლება ჰქონდეს მყესის სუბლუქსაცია, ის იცავს პირველ დორსალურ გამშლელ ძგიდეს და მყესის სტაბილურობისთვის უფრო მაღალი გრძელვადიანი ეფექტურობა აქვს, ვიდრე მყესის გარსის პირდაპირ რეზექციას. ამ მეთოდის ნაკლი ძირითადად განპირობებულია იმით, რომ გასქელებული მყესის გარსი არ იხსნება და გასქელებული მყესის გარსი შეიძლება კვლავ იყოს ანთებითი, შეშუპებული და მყესთან ხახუნი დაავადების რეციდივს გამოიწვევს.

ოსტეოფიბროზული სადინრის ართროსკოპიული გადიდება: ართროსკოპიულ მკურნალობას ახასიათებს ნაკლები ტრავმა, მკურნალობის მოკლე ციკლი, მაღალი უსაფრთხოება, ნაკლები გართულებები და სწრაფი გამოჯანმრთელება, ხოლო ყველაზე დიდი უპირატესობა ის არის, რომ გამშლელი კუნთის საყრდენი ქამარი არ არის განაკვეთილი და მყესის დისლოკაცია არ ხდება. თუმცა, კვლავ არსებობს დავა და ზოგიერთი მეცნიერი მიიჩნევს, რომ ართროსკოპიული ქირურგია ძვირი და შრომატევადია და მისი უპირატესობები პირდაპირ ღია ოპერაციასთან შედარებით საკმარისად აშკარა არ არის. ამიტომ, ექიმებისა და პაციენტების უმრავლესობა, როგორც წესი, ართროსკოპიულ მკურნალობას არ ირჩევს.