ბანერი

მოტეხილობის ტრავმის მართვის პრინციპები

მოტეხილობის შემდეგ ძვალი და მიმდებარე ქსოვილები ზიანდება და დაზიანების ხარისხის მიხედვით მკურნალობის განსხვავებული პრინციპები და მეთოდები არსებობს. ყველა მოტეხილობის მკურნალობის დაწყებამდე აუცილებელია დაზიანების ხარისხის დადგენა.

 

რბილი ქსოვილების დაზიანებები

I. კლასიფიკაცია
დახურული მოტეხილობები
რბილი ქსოვილების დაზიანებები კლასიფიცირდება მსუბუქიდან მძიმემდე, როგორც წესი, ჩერნის მეთოდის გამოყენებით (სურ. 1)
0 ხარისხის დაზიანება: რბილი ქსოვილების მცირე დაზიანება
1 ხარისხის დაზიანება: მოტეხილობის ადგილის დამფარავი რბილი ქსოვილის ზედაპირული აბრაზია ან კონტუზია
მე-2 ხარისხის დაზიანება: კუნთების მნიშვნელოვანი კონტუზია ან კანის დაბინძურება, ან ორივე ერთად
მე-3 ხარისხის დაზიანება: რბილი ქსოვილების მძიმე დაზიანება ძლიერი გადაადგილებით, დაჭიმვით, კომპარტმენტ სინდრომით ან სისხლძარღვოვანი დაზიანებით

ა

სურათი 1: Tscherne კლასიფიკაცია

ღია მოტეხილობა
რადგან მოტეხილობა გარე სამყაროსთან კომუნიკაციურია, რბილი ქსოვილების დაზიანების ხარისხი დაკავშირებულია ტრავმის დროს კიდურის მიერ განცდილი ენერგიის რაოდენობასთან და, როგორც წესი, გამოიყენება გუსტილოს კლასიფიკაცია (სურათი 2).

ბ

სურათი 2: გუსტილოს კლასიფიკაცია

ტიპი I: სუფთა ჭრილობის სიგრძე < 1 სმ, კუნთების მცირე დაზიანება, პერიოსტალური აქერცვლის აშკარა არარსებობა. ტიპი II: ჭრილობის სიგრძე > 1 სმ, რბილი ქსოვილების აშკარა დაზიანების, ფლაპის წარმოქმნის ან ავლიზური დაზიანების არარსებობა.
III ტიპი: ჭრილობების დიაპაზონი მოიცავს კანს, კუნთებს, პერიოსტეუმს და ძვლებს, უფრო ფართო ტრავმით, მათ შორის ცეცხლსასროლი იარაღით მიყენებული ჭრილობების და სასოფლო-სამეურნეო დაზიანებების განსაკუთრებული ტიპებით.
IIIa ტიპი: ფართოდ გავრცელებული დაბინძურება და/ან რბილი ქსოვილების ღრმა დაზიანებების არსებობა, რბილი ქსოვილები ძვლისა და ნეიროვასკულური სტრუქტურების ადეკვატური დაფარვით.
ტიპი IIIb: რბილი ქსოვილების ფართო დაზიანების შემთხვევაში, მკურნალობის დროს დაფარვის მისაღწევად საჭიროა ბრუნვითი ან თავისუფალი კუნთების მეტასტაზები.
IIIc ტიპი: ღია მოტეხილობები სისხლძარღვოვანი დაზიანებით, რომლებიც საჭიროებენ ხელით შეკეთებას. გუსტილოს კლასიფიკაცია დროთა განმავლობაში პროგრესულად უარესდება, დაზიანების ხარისხის ცვლილებები კი შეკეთების დროს აღინიშნება.

II. ტრავმის მართვა
ჭრილობის შეხორცებას სჭირდება ჟანგბადით გაჯერება, უჯრედული მექანიზმების გააქტიურება, ჭრილობების გაწმენდა დაბინძურებული და ნეკროზული ქსოვილისგან. შეხორცების ოთხი ძირითადი ეტაპი არსებობს: კოაგულაცია (წუთები); ანთებითი ფაზა (საათები); გრანულაციური ქსოვილის ეტაპი (დღეების დათვლა); ნაწიბუროვანი ქსოვილის ფორმირების პერიოდი (კვირები).

მკურნალობის სტადირება

მწვავე ფაზა:ჭრილობის ირიგაცია, დებრიდმენტაცია, ძვლის რეკონსტრუქცია და მოძრაობის დიაპაზონის აღდგენა
(1) რბილი ქსოვილების დაზიანების და მასთან დაკავშირებული ნეიროვასკულური დაზიანების ხარისხის შეფასება
(2) ნეკროზული ქსოვილისა და უცხო სხეულების მოსაშორებლად ოპერაციულ ოთახში პულსირებადი ირიგაციისთვის გამოიყენეთ დიდი რაოდენობით იზოტონური სითხე.
(3) ჭრილობების დამუშავება ხორციელდება ყოველ 24-48 საათში ერთხელ, რათა ჭრილობიდან მოიხსნას ყველა უცხო სხეული და ნეკროზული ქსოვილი, სანამ ჭრილობა არ დაიხურება ან სრულად არ დაიფარება. (4) ღია ჭრილობა შესაბამისად იფარება, ღრმა ქსოვილი სრულად იხსნება და ტარდება ეფექტური შეფასება და წმენდა.
(5) თავისუფალი მოტეხილობის ბოლო ჭრილობაში იჭრება; ძვლის ტვინის ღრუს შესასწავლად და გასაწმენდად ამოღებულია მცირე დეაქტივირებული ქერქი.
რეკონსტრუქცია:ტრავმის შედეგებთან (დაგვიანებული შეხორცება, შეუხორცებლობა, დეფორმაცია, ინფექცია) გამკლავება
გამოჯანმრთელება:პაციენტის ფსიქოლოგიური, სოციალური და პროფესიული რეგრესია

ჭრილობის დახურვისა და დაფარვის ტიპი
ჭრილობის ადრეული დახურვით ან დაფარვით (3-5 დღე) შესაძლებელია დამაკმაყოფილებელი მკურნალობის შედეგების მიღწევა: (1) პირველადი დახურვა
(2) დაგვიანებული დახურვა
(3) მეორადი დახურვა
(4) საშუალო სისქის ფლაპის გადანერგვა
(5) ნებაყოფლობითი ფლაპი (მიმდებარე ციფრული ფლაპი)
(6) სისხლძარღვოვანი პედიკულური ფლაპი (გასტროკნემიუსის ფლაპი)
(7) თავისუფალი ფლაპი (სურ. 3)

გ

სურათი 3: ხშირად წარმოდგენილია თავისუფალი ტრანსპლანტების ნაწილობრივი ხედები

ძვლის დაზიანება

I. მოტეხილობის ხაზის მიმართულება
განივი: დაჭიმულობით გამოწვეული განივი მოტეხილობის დატვირთვის ნიმუში
ირიბად: დიაგონალური მოტეხილობის გამო წნევის დატვირთვის რეჟიმი
სპირალური: სპირალური მოტეხილობის გამო ტორსიული მოტეხილობის დატვირთვის ნიმუში
II. მოტეხილობები
კლასიფიკაცია მოტეხილობების, მოტეხილობის ტიპების და ა.შ. მიხედვით (სურ. 4)
დაქუცმაცებული მოტეხილობები არის მოტეხილობები, რომლებიც შეიცავს 3 ან მეტ ძვლის ფრაგმენტს და, როგორც წესი, მაღალი ენერგიის დაზიანების შედეგად წარმოიქმნება.
პათოლოგიური მოტეხილობის მოტეხილობის ხაზის მოტეხილობა ხდება წინა დაავადების შედეგად გამოწვეული ძვლის დაზიანების არეში, მათ შორის: ძვლის პირველადი სიმსივნე, ძვლის მეტასტაზები, ოსტეოპოროზი, ძვლის მეტაბოლური დაავადება და ა.შ.
არასრული მოტეხილობები არ იშლება ძვლის ცალკეულ ნაწილებად
სეგმენტური მოტეხილობები დისტალური, შუა და პროქსიმალური მოტეხილობის ფრაგმენტებით. შუა სეგმენტზე სისხლის მიწოდება დარღვეულია, როგორც წესი, მაღალი ენერგიის დაზიანების შედეგად, რბილი ქსოვილების ძვლიდან მოწყვეტით, რაც ძვლის შეხორცების პრობლემებს იწვევს.
ძვლის დეფექტებით გამოწვეული მოტეხილობები, ძვლის ფრაგმენტებით გამოწვეული ღია მოტეხილობები, ან ტრავმით გამოწვეული არააქტიური მოტეხილობები, რომლებიც საჭიროებს აღმოფხვრას, ან მძიმე დაქუცმაცებული მოტეხილობები, რომლებიც ძვლის დეფექტებს იწვევს.
პეპლის ფორმის ძვლის ფრაგმენტებით გამოწვეული მოტეხილობები სეგმენტური მოტეხილობების მსგავსია იმით, რომ ისინი არ მოიცავს ძვლის მთელ განივი კვეთას და, როგორც წესი, მოხრის ძალის შედეგია.
სტრესული მოტეხილობები გამოწვეულია განმეორებითი დატვირთვით და ხშირად გვხვდება ქუსლის ძვალსა და წვივის სახსარში.
ავულსიური მოტეხილობები მყესის ან იოგის დაჭიმვის დროს ძვლის შეერთების წერტილის მოტეხილობას იწვევს.
კომპრესიული მოტეხილობები არის მოტეხილობები, რომელთა დროსაც ძვლის ფრაგმენტები იკუმშება, როგორც წესი, ღერძული დატვირთვით.

დ

სურათი 4: მოტეხილობების კლასიფიკაცია

III. მოტეხილობის შეხორცებაზე მოქმედი ფაქტორები

ბიოლოგიური ფაქტორები: ასაკი, ძვლის მეტაბოლური დაავადება, ძირითადი დაავადება, ფუნქციური დონე, კვების სტატუსი, ნევროლოგიური ფუნქცია, სისხლძარღვოვანი დაზიანება, ჰორმონები, ზრდის ფაქტორები, რბილი ქსოვილების კაფსულის ჯანმრთელობის მდგომარეობა, სტერილობის ხარისხი (ღია მოტეხილობა), მოწევა, მედიკამენტები, ადგილობრივი პათოლოგია, ტრავმული ენერგიის დონე, ძვლის ტიპი, ძვლის დეფექტის ხარისხი, მექანიკური ფაქტორები, რბილი ქსოვილების ძვალთან მიმაგრების ხარისხი, სტაბილურობა, ანატომიური სტრუქტურა, ტრავმული ენერგიის დონე, ძვლის დეფექტის ხარისხი.

IV. მკურნალობის მეთოდები
არაქირურგიული მკურნალობა ნაჩვენებია დაბალი ენერგიის დაზიანებების მქონე პაციენტებისთვის ან იმ პაციენტებისთვის, რომლებიც სისტემური ან ადგილობრივი ფაქტორების გამო არაოპერაბელურები არიან.

შემცირება: კიდურის გრძელი ღერძის გასწვრივ წევა, მოტეხილობის გამოყოფა.
მოტეხილობის ორივე ბოლოში ბრეკეტით ფიქსაცია: შემცირებული ძვლის ფიქსაცია გარეგანი ფიქსაციით, მათ შორის სამპუნქტიანი ფიქსაციის ტექნიკით.
მილაკოვანი ძვლის უწყვეტი შეკუმშვის ფიქსაციის ტექნიკა, ტრაქცია: შემცირების გზა, მათ შორის კანის ტრაქცია, ძვლის ტრაქცია.
ქირურგიული მკურნალობა
(1) გარეგანი ფიქსაცია შესაფერისია ღია მოტეხილობების, მძიმე რბილი ქსოვილების ტრავმით გამოწვეული დახურული მოტეხილობების და ინფექციით გამოწვეული მოტეხილობების დროს (სურ. 5)

ე

სურათი 5: გარეგანი ფიქსაციის პროცედურა

(2) შიდა ფიქსაცია გამოიყენება სხვა ტიპის მოტეხილობების დროსაც და მიჰყვება AO პრინციპს (ცხრილი 1)

ვ

ცხრილი 1: AO-ს ევოლუცია მოტეხილობის თერაპიაში
მოტეხილობებს შორის ფრაგმენტები საჭიროებს კომპრესიული ფიქსაციას, მათ შორის სტატიკური კომპრესიით (კომპრესიული ხრახნებით), დინამიური კომპრესიით (არადამაკავშირებელი ინტრამედულარული ლურსმნებით), სპლინტირებით (შიდა ობიექტსა და ძვალს შორის სრიალი) და ხიდისებური ფიქსაციით (შიდა მასალა მოიცავს დაქუცმაცებულ ადგილს).
(4) არაპირდაპირი შემცირება:
ტრაქციონის ტექნოლოგია დანერგილია მოტეხილობის დაქუცმაცებულ ადგილას, რათა რბილი ქსოვილის დაჭიმვის გზით შემცირდეს ფრაგმენტი, ხოლო ტრაქციონის ძალა მიიღება ბარძაყის სახსრის ტრაქციონის მოწყობილობიდან, გარე ფიქსატორიდან, AO სახსრის დაჭიმვის მოწყობილობიდან ან ლამინას გამხსნელიდან.

V. მკურნალობის სტადირება
მოტეხილობის შეხორცების ბიოქიმიური პროცესის მიხედვით, ის ოთხ ეტაპად იყოფა (ცხრილი 2). ამავდროულად, ბიოქიმიურ პროცესთან ერთად, მოტეხილობის მკურნალობა სამ ეტაპად იყოფა, რაც ხელს უწყობს ბიოქიმიური პროცესის დასრულებას და მოტეხილობის შეხორცებას (სურ. 6).

გ

ცხრილი 2: მოტეხილობის შეხორცების მთელი სიცოცხლის განმავლობაში მიმდინარეობა

სთ

სურათი 6: თაგვებში მოტეხილობის შეხორცების სქემატური დიაგრამა

ანთებითი ფაზა
მოტეხილობის ადგილიდან და მიმდებარე რბილი ქსოვილებიდან სისხლდენა წარმოქმნის ჰემატომას, მოტეხილობის ბოლოში წარმოიქმნება ფიბროვასკულური ქსოვილი და იწყებენ ოსტეობლასტები და ფიბრობლასტები პროლიფერაციას.
შეფერხების დრო
თავდაპირველი კოჟრის რეაქცია 2 კვირაში ვლინდება, ხრტილოვანი ჩონჩხის ფორმირებით, რასაც მოჰყვება კოჟრის წარმოქმნა ენდოქონდრული ოსიფიკაციის გზით და მოტეხილობის შეხორცების ყველა სპეციფიკური ფორმა დაკავშირებულია მკურნალობის მეთოდთან.
რესტრუქტურიზაცია
აღდგენის პროცესის დროს, წარმოქმნილ შეკრულ ძვალს ლამელარული ძვალი ცვლის, ხოლო მედულარული ღრუ რეკანალიზდება მოტეხილობის აღდგენის დასრულების აღსანიშნავად.

გართულება
დაგვიანებული შეხორცება ძირითადად გამოიხატება იმით, რომ მოტეხილობა არ შეხორცდება მოსალოდნელ ვადებში, მაგრამ მაინც ავლენს გარკვეულ ბიოლოგიურ აქტივობას და დაგვიანებული შეხორცების მიზეზები მრავალფეროვანია, რაც დაკავშირებულია მოტეხილობის შეხორცებაზე მოქმედ ფაქტორებთან.
შეხორცების შეუხორცებლობა ვლინდება მოტეხილობის სახით კლინიკური ან რადიოლოგიური შეხორცების ნიშნების გარეშე და ძირითადი აღმოჩენებია:
(1) ატროფიული შეხორცება არავასკულარიზაციისა და შეხორცების ბიოლოგიური უნარის ნაკლებობის გამო, რომელიც, როგორც წესი, ვლინდება ძვლის მოტეხილი ბოლოს სტენოზით და სისხლძარღვების არარსებობით, ხოლო მკურნალობის პროცესი მოითხოვს ადგილობრივი ბიოლოგიური აქტივობის სტიმულაციას (ძვლის ტრანსპლანტანტი ან ძვლის კორტიკალური რეზექცია და ძვლის ტრანსპორტირება).
(2) ჰიპერტროფიულ არაშეერთებას აქვს გარდამავალი ვასკულარიზაცია და ბიოლოგიური უნარი, მაგრამ არ გააჩნია მექანიკური სტაბილურობა, რაც, როგორც წესი, ვლინდება მოტეხილობის მოტეხილი ბოლოს ჭარბი ზრდით და მკურნალობა საჭიროებს მექანიკური სტაბილურობის გაზრდას (ძვლის ფირფიტა და ხრახნიანი ფიქსაცია).
(3) დისტროფიულ არაშეერთებულ ადგილს საკმარისი სისხლით მომარაგება აქვს, მაგრამ კალუსის წარმოქმნა თითქმის არ ხდება და მოტეხილობის არასაკმარისი გადაადგილებისა და მოტეხილობის ბოლოების შემცირების გამო, მოტეხილობის რეკონსტრუქცია ხელახლა უნდა ჩატარდეს.
(4) ქრონიკული ინფექციის თანმხლები ინფექციური ოსტეომიელიტის დროს, მკურნალობა თავდაპირველად ინფექციის კერის მოცილებას და შემდეგ მოტეხილობის შეხორცების ხელშეწყობას ისახავს მიზნად. ძვლის ინფექციური ოსტეომიელიტი ძვლებისა და ძვლების ინფექციაა, რომელიც შეიძლება იყოს ღია ჭრილობის პირდაპირი ინფექცია ან სისხლით გადამდები პათოგენური ინფექცია და მკურნალობის დაწყებამდე აუცილებელია ინფიცირებული მიკროორგანიზმებისა და პათოგენების იდენტიფიცირება.
კომპლექსური რეგიონული ტკივილის სინდრომი ხასიათდება ტკივილით, ჰიპერესთეზიით, კიდურების ალერგიით, ადგილობრივი სისხლის მიმოქცევის არარეგულარულით, ოფლიანობით და შეშუპებით, მათ შორის ვეგეტატიური ნერვული სისტემის დარღვევებით. ის, როგორც წესი, ტრავმისა და ქირურგიული ჩარევის შემდეგ ვითარდება და ადრეულ ეტაპზე ვლინდება და მკურნალობას საჭიროებს სიმპათიკური ნერვის ბლოკადა.
• ჰეტეროტოპური ოსიფიკაცია (HO) ხშირია ტრავმის ან ქირურგიული ოპერაციის შემდეგ და უფრო ხშირია იდაყვის, თეძოს და ბარძაყის სახსარში, ხოლო პერორალურ ბისფოსფონატებს შეუძლიათ ძვლის მინერალიზაციის დათრგუნვა სიმპტომების დაწყების შემდეგ.
• პერიოფიზურ განყოფილებაში წნევა გარკვეულ დონემდე იზრდება, რაც არღვევს შინაგან პერფუზიას.
• ნეიროვასკულური დაზიანების სხვადასხვა მიზეზი არსებობს სხვადასხვა ანატომიური მდებარეობის გამო.
• ავასკულური ნეკროზი ვითარდება არასაკმარისი სისხლის მიწოდების ადგილებში, კერძოდ, იხილეთ დაზიანება და ანატომიური მდებარეობა და ა.შ., და ხდება შეუქცევადი დაზიანება.


გამოქვეყნების დრო: 2024 წლის 31 დეკემბერი